Rola zabawy w procesie integracji sensorycznej

Czym jest integracja sensoryczna( SI)?
Integracja sensoryczna to zdolność układu nerwowego do organizacji i interpretacji informacji dostarczanych przez zmysły oraz adekwatna reakcja organizmu na bodźce płynące z otoczenia. Mózg otrzymuje informacje pochodzące ze wszystkich receptorów: wzrokowych, słuchowych, smakowych, węchowych i czuciowych, potrafi je odpowiednio zinterpretować i na nie odpowiedzieć.

Jaka jest rola zabawy w terapii SI?
Kluczowym elementem terapii SI jest kierunkowa strategia sensoryczna. Ma ona postać „naukowej zabawy”, w ramach której dziecko jest przekonane, że kreuje zajęcia wspólnie
z terapeutą. Podczas terapii nie uczy się dzieci konkretnych umiejętności, lecz wzmacnia się procesy nerwowe leżące u podstaw tych umiejętności.
Zadaniem terapeuty jest dostarczenie poprzez „zabawę” właściwych doświadczeń sensorycznych pozwalających wykształcić dziecku zachowania adaptacyjne. Nie jest istotne nasilenie i bogactwo bodźców sensorycznych , ale to czy są one celowe i mają określone znaczenia dla dziecka.

Dla kogo jest integracja sensoryczna?
Dla dziecka w wieku przedszkolnym, które:
 potyka się, obija o przedmioty, ma słabą równowagę, jest niezgrabne ruchowo,
 jest nadwrażliwe na hałas (często zatyka uszy, samo hałasuje – mruczy, śpiewa pod nosem), nadwrażliwe na pewne zapachy,
 nie lubi pewnych typów ubrań, narzeka na metki,
 jest nadmiernie aktywne, lub też jest letargiczne, ospałe,
 ma trudności z opanowaniem lub unika czynności takich jak: zapinanie ubrań, zdejmowanie butów, wiązanie butów, rysowanie, wycinanie,
 szybko przechodzi od płaczu do śmiechu, ma nagłe wybuchy złości,
 wykazuje opóźnienia w rozwoju mowy, kłopoty z artykulacją,
 ma trudności ze zrozumieniem poleceń,
 trudno skupia się na jednej czynności.

Dla dziecka w wieku szkolnym, które:
 nie może usiedzieć w miejscu, jest wciąż w ruchu, wierci się w ławce, wstaje podczas lekcji lub też jest ospałe,
 ma trudności z czytaniem (zwłaszcza na głos),
 ma kłopoty z pisaniem, pisze wolno, nie mieści się w liniach,
 nieprawidłowo trzyma długopis,
 wolno wykonuje zadania, prawie zawsze jest ostatnie,
 przyjmuje nieprawidłową postawę w ławce,
 myli słowa dźwiękowo podobne,
 ma trudności z koncentracją uwagi

Podczas rozpoczęcia terapii (SI) wprowadzana jest jednocześnie tzw. „ dieta sensoryczna”.
To specjalnie opracowany i dostosowany do każdego dziecka zestaw aktywności, ćwiczeń
i zadań, które wykonywane są w domu. Program opracowany jest we współpracy terapeuty
z rodziną. Terapeuta wyjaśnia zasadność poszczególnych aktywności i ich znaczenia dla poprawności funkcjonowania dziecka. Jeśli jest taka potrzeba rodzice mogą zostać przeszkoleni z danych aktywności przez prowadzącego terapeutę.

Przykłady zabaw rozwijających zmysł dotyku:
• Ścieżki sensoryczne ( chodzenie po różnej fakturze)
• Zabawa w naleśnik ( zawijanie i odwijanie dziecka w koc)
• Zabawy z masami plastycznymi (plastelina, ciastolina, masa solna) – ugniatajcie, wałkujcie, wycinajcie foremkami kształty, lepcie kulki, wałeczki.
• Zabawy w kąpieli (z pianą, gąbkami, szczotkami)
• Masażyki
• Poszukiwanie skarbów w woreczku ( różne faktury )

Przykłady zabaw rozwijających zmysł przedsionkowy ( ruchu):
• Noszenie na rękach.
• Kołysanie do snu.
• Kołysanie w kocu.
• Zabawy na dmuchanym zamku.
• Huśtanie na różnego rodzaju huśtawkach, bujaczkach.
• Zjeżdżanie na zjeżdżalniach.
• Wożenie w wózkach, na sankach, na kocykach.
• Turlanie się po podłodze.

Przykłady zabaw rozwijających zmysł równowagi:
• Jazda na hulajnodze, deskorolce, rolkach, rowerze
• Skakanie na trampolinie
• Huśtanie na huśtawkach, w hamaku
• Chodzenie po murku

Zabawy rozwijające małą motorykę:
• Zabawy klamerkami do prania – tworzenie różnych kształtów;
• Chwytanie klamerkami do prania pomponików;
• Zabawy z kreatywnymi drucikami, tworzenie kształtów według poleceń lub własnych pomysłów; przygotowanie z drucików “ubranek” dla naszych paluszków;
• Ugniatanie papierowych kulek;
• Sortowanie śrubek, nakrętek, kamyczków, guzików;
• Zabawy z pęsetą

Zabawy rozwijające motorykę dużą:

• Ćwiczenia zmierzające do poznania samego siebie:
• Poznanie swoich rąk: zaciskanie pięści, otwieranie dłoni, pocieranie dłoń o dłoń itp.
• Ćwiczenia ramion: unoszenie, opuszczanie, naprzemiennie, jednoczesne
• Wyczuwanie swojej głowy: dotykanie czubka głowy, boku głowy, uszu, oczu, nosa, czoła, policzków, ust, języka, brody.

Źródło: wykorzystanie informacji z pracy magisterskiej „Rola zabawy w procesie integracji sensorycznej” oraz wywiadu z terapeutami, który był przeprowadzony do pracy.