Bajki terapeutyczne i psychoedukacyjne dla dzieci. Dlaczego warto czytać dzieciom na głos…nawet gdy same już potrafią?

Czytanie dziecku jest bardzo ważne i wartościowe. Uczy skupienia, wzbogaca słownictwo i wzmacnia więź z dorosłym.

Wybierając bajki terapeutyczne dodatkowo budujemy w dziecku jego zasoby osobiste w postaci wiedzy (w tym samowiedzy), umiejętności i cech psychicznych (np. odporności emocjonalnej, optymizmu), które ułatwiają radzenie sobie w sytuacjach trudnych emocjonalnie. Zatem warto uwzględnić bajki relaksacyjne, psychoedukacyjne czy psychoterapeutyczne w swoim spisie obowiązkowych lektur do przeczytania naszym Pociechom.

Znaczenie i korzyści z czytania dzieciom

Czytanie dzieciom ma duże znaczenie i daje wiele korzyści:

• uczy skupienia, co jest bardzo istotne-żyjemy w gąszczu bodźców różnego rodzaju, pełno jest przestymulowania, chaosu sensorycznego;
• uczy rozumieć tekst;
• uczy języka i ubogaca słownictwo (w książce jest inne, dużo bogatsze słownictwo niż w mowie potocznej);
• rozbudowuje i ćwiczy pamięć (po lekturze można o niej porozmawiać, można zapytać o czym była książka, jaki bohater najbardziej się spodobał, co najbardziej zapadło w pamięci itp.);
• zachęca dziecko do samodzielnego czytania i przygotowuje do prawnego czytania i pisania;
• rozwija inteligencję, wyobraźnię i kreatywność;
• daje wytchnienie i relaks (dziecko może przez chwilę nic nie robića rodzic/osoba dorosłą jest wówczas tylko dla niego);
• wspomaga inteligencję emocjonalną, czyli zdolność rozumieniai rozpoznawania, nazywania stanów emocjonalnych własnych oraz innych osób oraz zdolność używania własnych emocji i radzenia sobie ze stanami emocjonalnymi innych;
• pomaga w znajdowaniu rozwiązań różnych problemów;
• buduje więź między dzieckiem a dorosłym.

Typy bajek terapeutycznych

Istnieją trzy typy bajek terapeutycznych: bajki relaksacyjne, bajki psychoedukacyjnei bajki psychoterapeutyczne.

Bajki terapeutyczne:

• oddziaływują na wyobraźnię dziecka;
• odwrażliwiają (odczulają), aby wyeliminować lub zmniejszyć lęki dziecka;
• oswajają wiedzę o możliwości kontroli swojego zachowania i modyfikują nieadekwatne schematy poznawcze;
• zwiększają świadomość istnienia i rozumienia różnych uczuć i emocji;
• pokazują pożądane zachowanie bohatera w trudnej sytuacji w taki sposób, aby dziecko mogło go naśladować (mogło się z nim utożsamić);
• wpływają na zmianę zachowań za pomocą wzmocnień pozytywnychi negatywnych.

Bajki terapeutyczne adresowane są dla dzieci od 4 do 9 lat. Często jest w nich pokazany świat z perspektywy dziecka, czasami występują tam czarodziejskie postacie, ale to nie one i nie magia pozwala rozwiązać trudne sytuacje i trudne problemy. Właśnie Ci bohaterowie pozwalają zasymilować(oswoić) dzieciom lęk, smutek, strach i sprawić, żeby te uczucia były dla dziecka zrozumiane.

Bajki psychoedukacyjne:

• służą wprowadzeniu zmian w szeroko rozumianym zachowaniu dziecka, czyli rozszerzeniu możliwego repertuaru zachowań;
• bohater bajki ma podobne problemy do tych, które przeżywa dziecko (np. nie chce chodzić do szkoły, boi się wizyty u dentysty, nie chce iść samo spać itp.);
• poprzez świat bajkowy dziecko zdobywa doświadczenie; uczy się jakie wzory zachowania należy stosować -rozszerza swoją świadomość ucząc się zachowania w trudnej sytuacji.

Bajki psychoedukacyjne mówią o emocjach, jakie wyzwalają konkretne sytuacje w taki sposób, by rozwijały świadomość emocjonalną, czyli rozpoznawanie i nazywanie emocji.

Bajki psychoedukacyjne posiadają następujący schemat:

• oswajanie z nową sytuacją, przedstawienie jej tak, że jest dla dziecka zrozumiała;
• zapoznanie ze słownictwem dotyczącym emocji;
• wyjaśnianie związków przyczynowo-skutkowych między zdarzeniema doznawaniem emocji;
• racjonalizowanie problemu;
• pokazywanie wzorów skutecznego działania, innego myślenia o sytuacji, innego odczuwania;
• przedstawienie różnych trudności i poszukiwanie skutecznych rozwiązań;
• pokazywanie wzorów pozytywnego myślenia nastawionego na działanie.

Warto wybierać wartościowe książki

Poniżej propozycje wartościowych książek poruszających różne tematy:

Książki i bajki o emocjach:

★ „12 ważnych emocji. Polscy autorzy o tym co czujemy”; praca zbiorowa, wyd. Centrum Edukacji Dziecięcej

★ „Bajkoterapia czyli bajki pomagajki dla małych i dużych”; praca zbiorowa, wyd. Nasza księgarnia

★ „Ciekawy świat emocji”, zadania z naklejkami, wyd. Zielona Sowa

★ „Bajka jak lekarstwo”; A. Chamera-Nowak, L. Ippoldt, wyd. SBP

★ „Kolorowy potwór”, A. Lienas, wyd. Mamania

★ „Co robią uczucia?” Tina Oziewicz, wyd. Dwie siostry

★ „Uczucia Alicji” E. Woudyłło, M. Mazurek, M. Wierzchowski; wyd. Mando

★ „Self-regulation szkolne wyzwania” A. Stążka-Gawrysiak, wyd. Znak

★ „Kiedy nadchodzi smutek” Eva Eland, wyd. Mamania

★ „Szym Pansik” ma zły humor”, Suzanne Lang, wyd. Papilon

★ Seria książek „Wielkie problemy naszych dzieci: historyjki terapeutyczne”, wyd. WAM

Książki o wierze w siebie i poczuciu własnej wartości:

★ „Jesteś ważny Pinku”, Urszula Młodnicka, Agnieszka Waligóra, wyd. Sensus

★ „Wielka księga supermocy”, Susanna Isern, Rocio Bonilla, wyd. Mamania

★ „Mysz, która chciała być lwem”, R. Bright, J. Field, wyd. Zielona Sowa

★ „12 ważnych opowieści. Polscy autorzy o wartościach”, opracowanie zbiorowe, wyd. Papilon

★ „Jesteś kimś wyjątkowym”, Martyna Broda, wyd. Mamania

★ „Tuli-pucho-kłaczek” Beatrice Alemagna, wyd. Wytwórnia

★ „Opowieści dla dzieci, które chcą uwierzyć w siebie” A. Rovira, F. Miralles; wyd. Czarna Owca

★ „Może” Kobi Yamada, Gabriella Il Barouch,wyd. Levyz

Książki o przyjaźni:

★ „Przyjaźń. Opowiastki dla dzieci”, Leo Bormans, wyd. Papilon

★ „Mój przyjaciel Szymon”, Kitty Crowther, wyd. EneDueRabe

★ „Ignatek szuka przyjaciela”; Paweł Pawlak, wyd. Nasza Księgarnia

★ „Mały żółty i mały niebieski”; Leo Lionni, wyd.Babaryba

★ „Mały rybi król”,Chelo Manchego, wyd. Cojanato?

★ „Wilk, który się zgubił”; R. Broght, J. Field, wyd. Zielona Sowa Książki o miłości:

★ „Zakochana Akiko”, Antoine Guilloppe; wyd. Muchomor

★ „Jakiego koloru są buziaki?” Rocio Bonilla, wyd. Tadam

★ “Miłość”, Astrid Desbordes, Pauline Martin; wyd. Entliczek

Książki o oswajaniu dzieci z tematem śmierci:

★ „Żegnaj panie Muffinie”, Ulf Nilsson, Anna-Clara Tidholm, wyd. EneDuerabe wiek 5+

★ “Serce w butelce” Oliver Jeffers, wyd. Tekturka

★ „Czy ten smutek kiedyś minie”, Dagmara Geisler, wyd. Jedność

★ „Niezłe ziółko” Barbara Kosmowska, wyd. Literatura

★ „Dziadkowie, piranie i inne historie” Rocio Bonilla, wyd. Papilon

★ „Pan Stanisław odlatuje” Justyna Bednarek, Paweł Pawlak, wyd. Nasza Księgarnia

Książki oswajające lęki i strach u dzieci:

★ “Billy i potwór”, B. Stenberg, M. Lepp, wyd. EnedueRabe

★ „Leszlo boi się ciemności”, L.Snicket, wyd. Filia

★ „Pazurzak” M. del Mazo, Ch. Pardi, wyd. tako

★ „Księga cieni”, P. Meesukhon, wyd. Cykada

Książka oswajająca depresję:

★ „Włosy Mamy”, Gro Dahle, Svein Nyhus, wyd. EneDueRabe

Książki pobudzające kreatywność i spostrzegawczość:

★ „Kolory”, H. Tullet, wyd. Babaryba

★ „Kto się schował?”, S. Onishi, wyd. Alfabet

★ „Co jest w środku? Odkrycia z latarką” K. Zięba, wyd. Multico

★ „Gabinet zoologii”, Carnovsky, wyd. Dwie siostry

★ „Płaszcz Józefa”, S. Taback, wyd. Format

★ „O tych, którzy się rozwijali” I. Chmielewska, wyd. Media Rodzina

★ „Co?” K. Lum, wyd. Tatarak

Techniki relaksacyjne, uważność i spokój u dzieci- polecane książki:

★ „Jesteś kimś wyjątkowym. Relaksacje dla dzieci”, M. Broda, wyd. Mamania

★ „Jesteś kimś wyjątkowym. Relaksacje dla (nieco) starszych dzieci”, M. Broda, wyd. Mamania

★ „Wyobrażanki”, A. Olejnik, wyd. Zielona Sowa

★ „W małej główce wielka moc”, F. Fushi, Ch. Piroddi, wyd. ApiPapi

★ „Moja super moc”, E.Snel, wyd. Cojanato?

Zanim przeczytasz dziecku, koniecznie zapoznaj się sama/sam i przekonaj się, czy jest odpowiednia dla Twojej Pociechy. Pamiętaj, że Ty najlepiej znasz swoje dziecko, jego wrażliwość, potrzeby, towarzyszące mu niepokoje czy trudności.

Przygotowanie: Barbara Małkińska na podstawie webinaru mgr Katarzyny Piekarczyk “Bajki terapeutyczne i psychoedukacyjne w pracy z dziećmi” www.famiga.pl