Rola zabawy w procesie integracji sensorycznej
Czym jest integracja sensoryczna (SI)?
Integracja sensoryczna to zdolność układu nerwowego do organizacji i interpretacji informacji dostarczanych przez zmysły oraz adekwatna reakcja organizmu na bodźce płynące z otoczenia. Mózg otrzymuje informacje pochodzące ze wszystkich receptorów: wzrokowych, słuchowych, smakowych, węchowych i czuciowych, potrafi je odpowiednio zinterpretować i na nie odpowiedzieć.
Rola zabawy w terapii SI
Kluczowym elementem terapii SI jest kierunkowa strategia sensoryczna. Ma ona postać „naukowej zabawy”, w ramach której dziecko jest przekonane, że kreuje zajęcia wspólniez terapeutą. Podczas terapii nie uczy się dzieci konkretnych umiejętności, lecz wzmacnia się procesy nerwowe leżące u podstaw tych umiejętności.Zadaniem terapeuty jest dostarczenie poprzez „zabawę” właściwych doświadczeń sensorycznych pozwalających wykształcić dziecku zachowania adaptacyjne. Nie jest istotne nasilenie i bogactwo bodźców sensorycznych , ale to czy są one celowe i mają określone znaczenia dla dziecka.
Dla kogo jest integracja sensoryczna?
Dla dziecka w wieku przedszkolnym, które: potyka się, obija o przedmioty, ma słabą równowagę, jest niezgrabne ruchowo, jest nadwrażliwe na hałas (często zatyka uszy, samo hałasuje – mruczy, śpiewa pod nosem), nadwrażliwe na pewne zapachy, nie lubi pewnych typów ubrań, narzeka na metki, jest nadmiernie aktywne, lub też jest letargiczne, ospałe, ma trudności z opanowaniem lub unika czynności takich jak: zapinanie ubrań, zdejmowanie butów, wiązanie butów, rysowanie, wycinanie, szybko przechodzi od płaczu do śmiechu, ma nagłe wybuchy złości, wykazuje opóźnienia w rozwoju mowy, kłopoty z artykulacją, ma trudności ze zrozumieniem poleceń, trudno skupia się na jednej czynności.
Dla dziecka w wieku szkolnym, które: nie może usiedzieć w miejscu, jest wciąż w ruchu, wierci się w ławce, wstaje podczas lekcji lub też jest ospałe, ma trudności z czytaniem (zwłaszcza na głos), ma kłopoty z pisaniem, pisze wolno, nie mieści się w liniach, nieprawidłowo trzyma długopis, wolno wykonuje zadania, prawie zawsze jest ostatnie, przyjmuje nieprawidłową postawę w ławce, myli słowa dźwiękowo podobne, ma trudności z koncentracją uwagi
Podczas rozpoczęcia terapii (SI) wprowadzana jest jednocześnie tzw. „ dieta sensoryczna”.To specjalnie opracowany i dostosowany do każdego dziecka zestaw aktywności, ćwiczenie zadań, które wykonywane są w domu. Program opracowany jest we współpracy terapeuty z rodziną. Terapeuta wyjaśnia zasadność poszczególnych aktywności i ich znaczenia dla poprawności funkcjonowania dziecka. Jeśli jest taka potrzeba rodzice mogą zostać przeszkoleni z danych aktywności przez prowadzącego terapeutę.
Przykłady zabaw rozwijających zmysł dotyku:
• Ścieżki sensoryczne (chodzenie po różnej fakturze)
• Zabawa w naleśnik (zawijanie i odwijanie dziecka w koc)
• Zabawy z masami plastycznymi (plastelina, ciastolina, masa solna) – ugniatajcie, wałkujcie, wycinajcie foremkami kształty, lepcie kulki, wałeczki
• Zabawy w kąpieli (z pianą, gąbkami, szczotkami)
• Masażyki
• Poszukiwanie skarbów w woreczku (różne faktury)
Przykłady zabaw rozwijających zmysł przedsionkowy (ruchu):
• Noszenie na rękach
• Kołysanie do snu
• Kołysanie w kocu
• Zabawy na dmuchanym zamku
• Huśtanie na różnego rodzaju huśtawkach, bujaczkach
• Zjeżdżanie na zjeżdżalniach
• Wożenie w wózkach, na sankach, na kocykach
• Turlanie się po podłodze
Przykłady zabaw rozwijających zmysł równowagi:
• Jazda na hulajnodze, deskorolce, rolkach, rowerze
• Skakanie na trampolinie
• Huśtanie na huśtawkach, w hamaku
• Chodzenie po murku
Zabawy rozwijające małą motorykę:
• Zabawy klamerkami do prania – tworzenie różnych kształtów
• Chwytanie klamerkami do prania pomponików
• Zabawy z kreatywnymi drucikami, tworzenie kształtów według poleceń lub własnych pomysłów; przygotowanie z drucików “ubranek” dla naszych paluszków
• Ugniatanie papierowych kulek
• Sortowanie śrubek, nakrętek, kamyczków, guzików
• Zabawy z pęsetą
Zabawy rozwijające motorykę dużą:
• Ćwiczenia zmierzające do poznania samego siebie
• Poznanie swoich rąk: zaciskanie pięści, otwieranie dłoni, pocieranie dłoń o dłoń itp.
• Ćwiczenia ramion: unoszenie, opuszczanie, naprzemiennie, jednoczesne
• Wyczuwanie swojej głowy: dotykanie czubka głowy, boku głowy, uszu, oczu, nosa, czoła, policzków, ust, języka, brody.
Źródło: wykorzystanie informacji z pracy magisterskiej „Rola zabawy w procesie integracji sensorycznej” oraz wywiadu z terapeutami, który był przeprowadzony do pracy.
